Czym jest insulinooporność? Jak diagnozować, jak leczyć, co jeść?

Insulinooporność to stan, w którym komórki organizmu wykazują zmniejszoną wrażliwość na insulinę — hormon odpowiedzialny za regulację poziomu glukozy we krwi. W efekcie trzustka musi produkować więcej insuliny, aby osiągnąć ten sam efekt obniżenia poziomu cukru. Długotrwała insulinooporność może prowadzić do cukrzycy typu II oraz innych poważnych schorzeń metabolicznych.

Niepokojące objawy insulinooporności

Warto zwrócić uwagę na następujące symptomy:

• Senność po posiłkach — uczucie zmęczenia zaraz po jedzeniu.
• Częste uczucie głodu — konieczność podjadania już godzinę po posiłku.
• Nagła ochota na słodycze — zwłaszcza po obfitym jedzeniu.
• Przyrost masy ciała — szczególnie w okolicy brzucha, mimo braku zmian w diecie.
• Trudności w zrzuceniu wagi — waga stoi w miejscu pomimo diety i aktywności fizycznej.
• Inne objawy:
  • Ciągłe zmęczenie.
  • Problemy z koncentracją i pamięcią.
  • Bóle głowy.
  • Ciemne zmiany skórne w okolicach pach i łokci.

Diagnostyka insulinooporności

Badania laboratoryjne

Pierwszym krokiem jest wykonanie badań poziomu glukozy i insuliny na czczo. Pozwala to obliczyć wskaźnik HOMA-IR, który ocenia stopień insulinooporności.

Krzywa cukrowa i insulinowa

Często konieczne jest przeprowadzenie testu obciążenia glukozą, czyli tzw. krzywej cukrowej i insulinowej. Polega to na:

1. Pobranie krwi na czczo.
2. Wypiciu roztworu glukozy.
3. Ponownym pobraniu krwi po 1 i 2 godzinach.

Wykres krzywej cukrowej przedstawia zmiany poziomu glukozy we krwi w czasie i pozwala ocenić, jak organizm radzi sobie z jej metabolizmem.

Normy dla glukozy i insuliny

Glukoza:

• Na czczo: poniżej 99 mg/dl
• Po 1 godzinie: poniżej 180 mg/dl
• Po 2 godzinach: poniżej 140 mg/dl

Insulina:

• Na czczo: poniżej 10 mU/ml
• Po 1 godzinie: poniżej 50 mU/ml
• Po 2 godzinach: poniżej 30 mU/ml

Kto jest narażony na insulinooporność?

Do grup ryzyka należą:

• Osoby z nadwagą i otyłością — szczególnie z otyłością brzuszną.
• Kobiety z cukrzycą ciążową w wywiadzie.
• Osoby z obciążeniem rodzinnym — gdy w rodzinie występuje cukrzyca typu II.
• Osoby prowadzące siedzący tryb życia.
• Osoby z zaburzeniami hormonalnymi — np. z zespołem policystycznych jajników.

Jak leczyć insulinooporność?

Zmiana stylu życia

Najważniejsze jest wprowadzenie zdrowych nawyków:

• Regularna aktywność fizyczna — minimum 150 minut umiarkowanego wysiłku tygodniowo.
• Redukcja masy ciała — nawet niewielka utrata wagi poprawia wrażliwość na insulinę.
• Unikanie stresu — stres wpływa negatywnie na gospodarkę hormonalną.

Dieta przy insulinooporności

Co jeść, jeśli mam insulinooporność?

• Produkty o niskim indeksie glikemicznym — pełnoziarniste pieczywo, kasze, warzywa strączkowe.
• Białko wysokiej jakości — chude mięso, ryby, tofu.
• Zdrowe tłuszcze — oliwa z oliwek, awokado, orzechy.
• Warzywa i owoce — bogate w błonnik, który spowalnia wchłanianie cukrów.

Czego nie jeść, jeśli mam insulinooporność?

• Cukrów prostych — słodyczy, słodkich napojów, dżemów.
• Białego pieczywa i makaronów — zamień na pełnoziarniste odpowiedniki.
• Produktów wysoko przetworzonych — fast foodów, przekąsek typu chipsy.
• Alkoholu — zwłaszcza słodkich drinków i piwa.

Farmakoterapia

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie leków, takich jak metformina, która zwiększa wrażliwość tkanek na insulinę.

Indeks glikemiczny — klucz do zdrowej diety

Co to jest indeks glikemiczny?

Indeks glikemiczny (IG) to wartość określająca, jak szybko po spożyciu danego produktu wzrośnie poziom glukozy we krwi. Produkty dzielimy na:

• Niski IG (≤ 55) — korzystne dla osób z insulinoopornością.
• Średni IG (56–69) — spożywać umiarkowanie.
• Wysoki IG (≥ 70) — unikać lub łączyć z błonnikiem.

Jak komponować posiłki?

• Łącz produkty — jeśli spożywasz produkt o wyższym IG, połącz go z błonnikiem lub białkiem.
• Regularne posiłki — jedz 4–5 małych posiłków dziennie, aby utrzymać stabilny poziom cukru.
• Hydratacja — pij odpowiednią ilość wody.